Przedsiębiorcza MAMO – po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego powinnaś ponownie zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego

W ostatnim czasie wpłynęły do poprowadzenia przez moją Kancelarię sprawy, w których kwestią problematyczną jest wypłacenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przedsiębiorczym mamom zasiłków chorobowych z systemu ubezpieczenia społecznego po zakończeniu pobierania przez nie zasiłku macierzyńskiego.

W pierwszej sprawie Zakład w ogóle odmówił prawa do świadczeń, zaś w drugiej ograniczył podstawę wymiaru przysługującego zasiłku tym samym redukując wysokość wypłacanych świadczeń.

Uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2019r. w sprawie III UZP 2/19 wydaną w składzie 7 Sędziów owy Sąd ostatecznie rozstrzygnął wątpliwości w tym zakresie ustalając, iż:

rozpoczęcie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, która uprzednio została objęta dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym, powoduje ustanie ubezpieczenia chorobowego, ponieważ z mocy prawa ustaje tytuł podlegania tym ubezpieczeniom. Ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym może zatem nastąpić dopiero po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, co rodzi po stronie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność konieczność ponownego złożenia wniosku o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

O ile osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności, o tyle objęcie ich dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony (art. 14 ust. 1 i 1a w związku z art. 36 ust. 3 i 5 ustawy systemowej).

W obu powyżej przywołanych sytuacjach niestety moje klientki nie złożyły wymaganego wniosku w terminie 7 dni od zaprzestania pobierania zasiłku macierzyńskiego, co w ocenie ZUS spowodowało wystąpienie względem nich konsekwencji prawnych, skutkujących brakiem wypłaty świadczenia bądź jego redukcją.

Ciągłość w podleganiu dobrowolnemu
ubezpieczeniu chorobowemu

Pomimo tego po dokładnej analizie spraw podjęłam się obrony praw moich Klientek z uwagi na możliwość wykazania ciągłości w podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu – jeśli chcesz uzyskać informację w jaki sposób – zapraszam do lektury poniżej.

W obu przypadkach konkretne okoliczności stanu faktycznego wskazywały, iż już w fazie pobierania zasiłku macierzyńskiego obie panie były niezdolne do pracy. Z uwagi na panującą zasadę w prawie ubezpieczeń społecznych do możliwości pobierania jednego tylko świadczenia – oczywistym było, iż nie zgłaszały wniosków o przyznanie kolejnego zasiłku.

Ta okoliczność, niezależna od Ubezpieczonych, a mająca wpływ na zdolność postrzegania przez nie swoich obowiązków i powinności względem Organu rentowego, powinna stanowić punkt wyjścia do oceny wzajemnych obowiązków stron stosunku ubezpieczenia społecznego. Przecież obowiązki powstają nie tylko po stronie Wnioskodawców (na przykład obowiązek zgłoszenia wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym), lecz spoczywają także na organie rentowym.

W cytowanej już wyżej uchwale SN:

z odwołania się do art. 8 i 9 k.p.a. i roli jaka wynika z pouczenia (jego braku) podmiotu prowadzącego działalność przez Organ rentowy, to jest, nieudzielenie przezeń osobie prowadzącej działalność pozarolniczą informacji co do czynności niezbędnych dla dalszego podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, może być podstawą stwierdzenia, że taka osoba podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od pierwszego dnia przypadającego bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, choćby złożyła ona dopiero w późniejszym czasie ponowny wniosek o objęcie jej ubezpieczeniem chorobowym  (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2020 r., I UK 311/18).

Źródłem powyższego obowiązku informacyjnego jest uwzględnienie tego, że utrata tytułu do podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez osobę prowadzącą działalność pozarolniczą – następuje z mocy samego prawa z chwilą rozpoczęcia pobierania przez tą osobę zasiłku macierzyńskiego. 

ZUS ma także obowiązki wobec ubezpieczonych

W obu przypadkach Ubezpieczone nie zostały przez Organ rentowy poinformowane w sposób należyty o obowiązkowych krokach jakie powinny podjąć, aby nieprzerwanie podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Co więcej, w jednej ze spraw w okresie kiedy Ubezpieczonej kończył się zasiłek macierzyński, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wszczął wobec niej postępowanie wyjaśniające. W ramach tego postępowania musiał zostać zweryfikowany przebieg ubezpieczenia Mojej Mandantki, jak również okresy podlegania ubezpieczeniom społecznych, z różnych tytułów – mając na myśli okresy aktywności zawodowej, jak i okresy pobierania zasiłków z ubezpieczenia chorobowego.

Po zakończeniu przedmiotowego postępowania, Zakład wydał decyzję umarzającą w/w postępowanie wyjaśniające ustalając brak występowania jakikolwiek nieprawidłowości w przebiegu ubezpieczenia Klientki ani w zakresie prawidłowości bądź nie deklarowanych przez nią podstaw wymiaru składek.

ZUS nie może przerzucać ciężaru
odpowiedzialności za skutki własnych zaniedbań

Wprawdzie ustawa nie określa sankcji czyli „tzw. kary” za niewywiązanie się Organu rentowego z obowiązku informacyjnego, tym niemniej trzeba uznać, że Ubezpieczona nie powinna ponosić ujemnych konsekwencji wynikających z wadliwego zachowania ZUS, który w tym czasie prowadził względem niej administracyjne postępowanie wyjaśniające.

Skoro Skarżąca nie została we właściwym czasie należycie pouczona o skutkach, jakie w płaszczyźnie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu wywołuje zaprzestanie pobierania przez nią zasiłku macierzyńskiego (brak pouczenia o konieczności złożenia przez nią nowego wniosku o objęcie ubezpieczeniem chorobowym za okres przypadający bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego), to ZUS nie może przerzucać na Ubezpieczoną ciężaru odpowiedzialności za skutki własnych zaniedbań. 

Skarżąca mogła bowiem oczekiwać prawidłowej informacji o potrzebie złożenia wniosku o ponowne objecie dobrowolnym ubezpieczeniem choćby po to, że wybrać (oznaczyć) termin tego ubezpieczenia w sposób zapewniający jej skuteczna ochronę ryzyka ubezpieczeniowego z tytułu chorobowej niezdolności do prowadzenia pozarolniczej działalności wywołanej stanem choroby już w trakcie trwania zasiłku macierzyńskiego przedkładając choćby zwolnienie lekarskie od daty bezpośrednio po zakończeniu pobierania tego zasiłku.

Wobec powyższego wyprowadzenie przez Organ rentowy wniosku, jakoby pomiędzy okresami pobierania przez Wnioskodawczynie zasiłku macierzyńskiego, a później chorobowego, była przerwa – należy uznać za całkowicie chybiony w związku z pojawiającym się w tym zakresie najnowszym korzystnym dla przedsiębiorczych mam orzecznictwie Sądu Najwyższego.

***

Masz podobny przypadek? Zgłoś się do mnie celem przeprowadzenia analizy Twojej sprawy, bowiem każda sytuacja wymaga indywidualnego podejścia celem znalezienia najbardziej skutecznych środków pomocy prawnej.

***

Zawodowo jestem radcą prawnym specjalizującym się w prawie ubezpieczeń społecznych, co pochłania większość mojego czasu w którym egzystuję. Prywatnie jestem mamą Julki i Krystiana oraz mam wiele pasji i zainteresowań.

Gdybym nie poszła na studia prawnicze – zajmowałbym sie projektowaniem / urządzaniem wnętrz. Jest to moja odskocznia „po godzinach”, którą realizuję we własnym domu.

Zdjęcie na górze: Omar Lopez on Unsplash