Czy słyszałeś o różnicy pomiędzy „świadczeniem nienależnie wypłaconym”, a „świadczeniem nienależnie pobranym”? Koniecznie sprawdź jakie zdanie w tej kwestii widnieje w orzecznictwie sądów i co jest szczególnie brane pod uwagę podczas orzekania w tej kwestii.

Dla łatwiejszego zrozumienia tematu idealnym przykładem będzie sprawa jednej z Klientek, której to ZUS wydał decyzję o pobraniu przez Nią nienależnie świadczenia.

Oczywiście Ubezpieczona złożyła w terminie stosowne odwołanie, co skutkowało odpowiedzią ZUS, w której to wniósł o jego oddalenie. Sprawą zajął się Sąd Okręgowy Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Jak złożyć odwołanie od decyzji ZUS? SPRAWDŹ TU ⇒ https://zaskarzeniedecyzjizus.pl/odwolanie-od-decyzji-zus-wzor/

Stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji

Ubezpieczona pobierała w latach 90 rentę rodzinną, a po 2000 roku złożyła wniosek do ZUS o przyznanie renty socjalnej.  Sąd ustalił, że Ubezpieczona wskazała we wniosku o rentę socjalną, że posiada ustalone prawo do renty rodzinnej z KRUS podając nr sprawy. Skutkiem działań Klientki było przyznanie jej przez zakład renty socjalnej.

W dalszych wnioskach Ubezpieczona również wskazywała na fakt pobierania świadczenia z KRUS. W ostatnich latach również złożyła do ZUS wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, zaś nie zaznaczyła w nim, że nie dotyczy jej sytuacja w której pobierałaby inne świadczenie.  Organ przyznał wnioskowaną rentę.

Ale! à Ubezpieczona zawarła odrębną notatkę we wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy, w której to poinformowała, że odpowiednia dokumentacja została przedłożona do wniosku o rentę socjalną.

Kolejno Klientka złożyła wniosek EPD-18 o pobieranie zaliczki na podatek dochodowy bez pomniejszenia à w którym to podała, że, KRUS wypłaca jej świadczenie.

KRUS skierował pismo informacyjne do ZUS o wypłacanych świadczeniach Ubezpieczonej.

Konsekwentnie ZUS z urzędu, w związku z uprawnieniem do świadczenia w innym organie rentowym wstrzymał wypłatę renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i  wydał zaskarżoną decyzję (o zwrocie nienależnego świadczenia).

Wyrok I instancja – Sąd Okręgowy  Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Sąd ustalił, że wnioskodawczyni wobec pobierania świadczenia rentowego z KRUS nie była uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy z powszechnego ubezpieczenia społecznego.

Ale, czy to jest powód do tego by w zaistniałym stanie sprawy Ubezpieczona musiała zwrócić pobrane świadczenie?

Uzasadnienie Sądu Okręgowego ⇒ w ubezpieczeniach społecznych „świadczenie nienależnie wypłacone” i „świadczenie nienależnie pobrane” to dwa odrębne pojęcia.

Oznacza to, że świadczenie nienależnie wypłacone przez organ rentowy nie zawsze będzie jednocześnie miało charakter świadczenia nienależnie pobranego, z którym łączy się obowiązek zwrotu.

ZŁA WOLA ↓

Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę.

Obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się ono nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów, albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej.

BRAK WINY ŚWIADCZENIOBIORCY ↓

Natomiast wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2024 r., sygn. akt I USK 109/23, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 9 marca 2023 r., sygn. akt III AUa 709/21)

Sąd Okręgowy uznał, że trudno uznać zachowanie wnioskodawczyni za nakierunkowane na cel świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego i orzekł, że:

„zmienia zaskarżoną decyzję i stwierdza, że Pani […] nie jest zobowiązana do zwrotu świadczeń wskazanych w decyzji pobranych za okres […] wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie […].”

II instancja – Sąd Apelacyjny

Sprawa z apelacji ZUS trafiła przed Sąd Apelacyjny, co skutkowało odrębną interpretacją zaistniałego stanu sprawy.

Sąd ten przyznał słuszność złożonej apelacji…ale nie do końca.

Zdanie Sądu Apelacyjnego↓

• Sąd I instancji słusznie wskazał, że organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę.
• Zarzucił, że Sąd Okręgowy wadliwie ocenił zgromadzony materiał dowodowy, w wyniku czego błędnie przyjął, że przez cały sporny okres wnioskodawczyni nie pozostawała w złej wierze pobierając wypłacane jej przez ZUS świadczenie.

Za podstawę takich twierdzeń wskazał, że:

brak złej woli w dacie złożenia wniosku o rentę nie oznacza, że w późniejszym okresie, nie zaszły okoliczności, które pozwalałyby odmiennie ocenić stosunek wnioskodawczyni do wypłacanych jej świadczeń.

Za takie okoliczności uznał ⇒  otrzymanie z ZUS po 2020 roku decyzji zawierających odpowiednie pouczenia dotyczące warunków ustalenia prawa, jego wypłaty, obowiązku powiadamiania o okolicznościach mających wpływ na wypłatę świadczenia i zasad zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Sąd  Apelacyjny orzekł:

„zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I oraz poprzedzającą go decyzję z dnia […] i ustala, że Pani […] jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od […] roku do […] roku bez odsetek, a w pozostałym zakresie odwołanie oddala”

Uzasadnienie Sądu Apelacyjnego

• wnioskodawczyni w dacie złożenia wniosku o rentę nie zataiła faktu pobierania renty rolniczej z KRUS i nie złożyła wniosku o rentę w złej wierze
• Składając wnioski o rentę socjalną nigdy nie ukrywała, że pobiera rentę rodzinną w KRUS
• wnioskodawczyni będąc uprawniona do renty socjalnej przez wiele lat pobierała jednocześnie rolniczą rentę rodzinną i nie kwestionowano prawa do wypłaty dwóch świadczeń w zbiegu

Do tego momentu Sąd Apelacyjny stwierdza, że Ubezpieczona nie posiadała złej woli.

Kiedy nastąpiła zła wola?

Gdy wnioskodawczyni otrzymała z ZUS decyzje przyznające prawo do renty i ustalające jej wysokość. Decyzje te nie tylko zawierają dane dotyczące prawa do świadczenia i jego wysokości, ale także szereg istotnych pouczeń. Z chwilą ich otrzymania wnioskodawczyni uzyskała od organu wystarczające informacje i pouczenia, na podstawie których mogła zorientować się, że nie jest uprawniona do pobierania dwóch świadczeń.

Wniosek

Interpretacja stanu faktycznego sprawy odnośnie „świadczenia nienależnie wypłaconego”, a „świadczenia nienależnie pobranego” może być odmienna.

Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę w kwestię pouczeń, która okazała się kluczowa w tej sprawie.

Czy to oznacza, że sprawa jest przegrana? OCZYWIŚCIE, ŻE NIE!

ZUS zażądał zwrotu świadczeń za dłuższy okres niż ustalił to Sąd Apelacyjny, w związku z tym sprawa Klientki mimo wielu zawirowań interpretacyjnych jest częściowo wygrana!

Warto więc odwoływać się od decyzji ZUS! Nie zawsze decyzje profesjonalnych podmiotów są właściwe, o czym świadczy kazus niniejszej sprawy.

Masz podobną sytuację z ZUS? Skontaktuj się z nami. Zapraszamy!